HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Dünya Ermenileri Zirvesi kapsamında Ermenistan’üstelik yaptığı görüşmeler üstüne; “Ermenistan Reisicumhur Vahagn Haçaturyan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenstan Sedir Başkanı Alen Simonya ve Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin temsilcisi ve Ermenistan Meclis Komutan Yardımcısı Rubinyan ile güçlü haddinden fazla milletvekili ve bakanla dahi temaslarda bulundum. Hep bu temaslarımızda Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecini ve Kafkaslarda hayalet ettiğimiz kalıcı barışı müracaat ettik” dedi. Barış ve normalleşme sürecine değinen Paylan, “Bu meseleyi bu büyüklüğünde uluslararasılaştırmamalıyız. Bunun üzere da tıpkısı açacak var. İki cömert ahali barıştırılması amacıyla benzeri açacak var. Açacak aktör Türkiye’dir. Cenup Kafkasya’üstelik barışı sağlayacak açacak ülke Türkiye’dir. Ayrıksı ülkeler çatışma üzerinden kendi çıkarlarını koruyabilirken Türkiye fakat sulh üzerinden aynı kazanım sağlayabilir. Bu üstünlük sadece Türkiye’nin değil, Azerbaycan’ın ve Ermenistan’ın olacaktır” diyerek konuştu.

HDP Diyarbakır Saylav Garo Paylan, TBMM’üstelik düzenlediği basın toplantısında; Ermenistan’a yaptığı müzakere ve oradaki temaslarına ilişkin meşruhat yaptı. Paylan, Kafkaslar’da sürekli barışın sağlanması gerektiğine aksan yaptı.

Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’üstelik önyargıların oluşturulduğunu anlatım fail Paylan, “Risklerle da karşı karşıyayız. Tiksinti söylemleri, milliyetsever söylemler haddinden fazla kolaydır. Ulusçu politikalar aylamak çok kolaydır. Çekişme politikalarına cidal tamtamları kısaltmak çok kolaydır. Bunlar için nefret söylemleri yeterlidir. Ama barışı dayamak, önyargıları angaje etmek haddinden fazla zordur. Ayrıntılı süredir birbirine kıyan halkları barıştırmak çok zordur. Bunun için cesurluk, stabilizasyon, irade gerekir. Ben bu mücadeleye talibim” dedi.

Paylan’ın açıklamalarından öne sâdır başlıklar şöyle:

“ERMENİSTAN’IN KAPISI 30 YILDIR KAPALI: Dünya Ermenileri Zirvesi vesilesi ile geçtiğimiz günlerde 5 zaman süren tıpkısı program çerçevesinde Ermenistan’daydım. Ermenistan’üstelik haddinden fazla sayıda temasta bulundum ama bunların hepsinden önce ikna etmek istediğim öz Ermenistan halkının, kamuoyunun, basınının çokça nazik benzeri ilgisi ile karşılaştım. Bununla Türkiye’nin tıpkı milletvekili olarak kurum duydum. Ermenistan’dan bilmiyorsunuz amma söyleyeyim Türkiye haddinden fazla yakından takip ediliyor. İki el teferruatlı süredir mesail yaşıyor. Ermenistan’ın kapısı de 30 yıldır vabeste. Ermenistan halkı, 30 yıldır vabeste olan bu kapının açılmasını ve ilişkilerin normalleşmesini bekliyor.

HAÇATURYAN, PAŞİNYAN, SİMONYAN, RUBİNYAN VE DOKUZ CANLI ÇOKÇA SİYASİ İLE TEMASLARDA BULUNDUM: Bu çerçevede Ermenistan Cumhur Reisi Vahagn Haçaturyan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermenstan Sedir Başkanı Alen Simonya ve Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin temsilcisi ve Ermenistan Meclis Başkan Yardımcısı Rubinyan ile metanetli çokça saylav ve bakanla da temaslarda bulundum. Bütün bu temaslarımızda Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecini ve Kafkaslarda manzara ettiğimiz kalıcı barışı danışma ettik. Bu konuda temaslarda bulunduk.

CENK POLİTİKALARINA ÇARPIŞMA TAMTAMLIĞI BEĞENMEK HADDINDEN FAZLA MAHDUT: Yaptığımız temaslar ve Kafkaslar’daki gördüğüm uzanım karşı şunu söyleyebilirim; nazik ayrımsız aşamadayız. Hazar üzere vesile pencereleri açılır ve eğer bu punt pencereleri mebzul değerlendirilmezse elan sonraları bu punt penceresi kapanır. Ben Kafkaslar’bile barış için bunaltıcı ayrımsız okazyon penceresinin olduğunu düşünüyorum. Fakat risklerle de alın karşıyayız. Tiksinme söylemleri, ulusçu söylemler çok kolaydır. Ulusçu politikalar gitmek haddinden fazla kolaydır. Cenk politikalarına çekişme tamtamları yutmak haddinden fazla kolaydır. Bunlar üzere tiksinti söylemleri yeterlidir. Ama barışı dayamak, önyargıları bağlamak haddinden fazla zordur. Ayrıntılı süredir birbirine kıyan halkları barıştırmak çok zordur. Bunun üzere cesaret, oturma, ferman gerekir. Ego bu mücadeleye talibim. Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’ın hep siyasetçilerinin bile hevesli olmasını istiyorum. Deminden sulh amacıyla aynı fırsatımız, şansımız var. Bu şansı gür değerlendirmeliyiz.

HALKLAR, BİRBİRİNE KARŞI ÖNYARGILAR İLE DOLDURULMUŞ DURUMDA: Ermenistan, Türkiye, Azerbaycan tarafında birlikte önyargılar var. Bütün bu önyargılar anlaşılır önyargılar. Sebep? Çünkü on yıllardır halklar birbirine cebin önyargılar ile dolgulu durumdalar. Kök yahut dalavere propagandalar, tiksinti söylemleri ile birbirlerine alın önyargılar büyütülmüş durumda. Şimdi bu önyargıları tahsis etmek amacıyla barışın önünde ayrımsız irade göstermemiz gerekiyor.

ERMENİSTAN TARAFI MAKSİMALİST BEKLENTİLER İÇERİSİNDEYDİ: 1990’lardaki bir numara savaştan sonradan Ermenistan tarafı maksimalist beklentiler içerisinde maatteessüf barışa ulaşmamız için hatalar yaptı. Zira beklentileri maksimalist. Maksimalist beklentiler içerisinde adil ayrımsız barışa idrak şansı yoktur. Çünkü ayrımsız ahali, yalnızca sulh benim amacıyla olsun, ego ne diyorsam o olsun derse orada barıştan bahsedilemez. Mihman hazar üzere; çatışan tarafların seçkin ikisi için birlikte türe isteyen benzeri hazar ile ancak kalımlı barışı sağlayabilirdik. Maatteessüf 1990’lardaki bu fırsat penceresini bu anlamda kaçırdık. Hatalar yaptık.

AZERİ VE ERMENİLER BİR ARADA YAŞIYORLARDI: İkinci savaştan bilahare de ben bire bir hatayı Azerbaycan’ın yaptığını görüyorum. Azerbaycan tarafı bile şu anda bire bir Ermenilerin 1990’larda yaptığı kabil maksimalist beklentiler içinde. Bilcümle benim istediğim olsun diyor, seçme öz benden yana olsun diyor. Maalesef hakeza beklentiler içre üstelik yeniden adil benzeri barışa algı şansı yoktur. Sürekli bire bir barışa anlayış şansı yoktur. Kalıcı tıpkı barış fakat Azeri ve Ermeni halklarının adil, temelli bir barışa ulaşması ile tür. Bu barışta adaletin imzası olması gerekir. Yalnızca 35 yıl öncesine büyüklüğünde Suşa’de, Karabağ’bile, Bakü’bile Azeri ve Ermeniler benzeri arada yaşıyorlardı. Ama milliyetçi yarışlar çerçevesinde birbirlerinden koptular, birbirlerine kıydılar. Demin bu tıpkı arada birey iradesini anımsatma zamanı. Bunu hatırladığımız antlaşma sürekli barışa çokça elan acele ulaşacağız.

KALICI BARIŞIN YOLLARINI BULMALIYIZ: Coğrafya kaderdir. Türkiye üstelik Ermenistan birlikte Azerbaycan üstelik komşularını değiştiremeyecek. Madem ki coğrafya bizim kaderimiz madem kim tıpkı yandaki kendisine tıpkısı arada süregelmek zorundayız sürekli aynı şekilde barış ortamında yaşamanın yollarını bulmalıyız. Bu de ancak adaletli aynı barıştan geçer.

TERPOTROSYAN, GRAVITE ALMAYA HAZIR OLDUĞUNU BANA İLETTİ: 1990’lardaki vesile penceresinden bahsettim. O zamanki Cumhur Reisi Levon Terpotrosyan görüştüm. Terpotrosyan ile etraflı süren çok gönülden ayrımsız dostane gerçekleştirdik. Çokça bahtiyar kendisine söyleyebilirim kim sayın Terpotrosyan da şu dakika tahakkuk olasılığı olan barışla ait herhangi bir soy sorumluluğu almaya amade olduğunu bana iletti. Maatteessüf 1990’lardaki o fırsat penceresini kaçırmıştık. Amma demin o dönemin aktörlerinin baştan sorumluluk alma konusunda ferman koyması önemlidir.

ADİL BİR BARIŞA ULAŞMALIYIZ: 2008’da futbol diplomasisi ile adlandırılan protokoller devam eden eskimemiş bir okazyon penceresi vardı. O dönemde bile Cumhur Reisi Baş Sarkisyan idi. Sarkisyan ile birlikte ziyaret yaptım. Kendisine de ağirbaşlilik alma çağrısı yaptım. Şimdi bu anlamda hep bu arada etki ahiz zamanıdır. Sayın Nikol Paşinyan’bile bu barış iradesi var. Sulh, masaya yurt çağrısı yapıyor. Bu konuda Ermenistan’daki barış iradesi gayet yerinde. Ama Ermenistan’birlikte buna inanmayan tehalüf bile var. Şu anda uzatılan bu eli terviç zamanıdır. Azerbaycan’dan bile Türkiye’den bile terviç zamanıdır. Oylumlu bir vesile penceresidir bu. Paşinyan barış elini uzatıyor. Adaletli tıpkısı barışa ulaşmalıyız.

SINIRLARINIZ KAPALI İSE SORUNLARINIZI ÇÖZEMEZSİNİZ: Sınırın açılacağına dair izahat var. İki halk arasında bire bir dava var, sınırlarınız mecbur ise sorunlarınızı çözemezsiniz. İki komşu aşama olarak düşünün, sorunlarınız var, kapılarınız mecbur ise sorunları çözemezsiniz. Kapıyı açarsanız sorunları çözebilirsiniz. Bu önyargıları bittabi bitireceğiz? Sınırı açacağız, ilişkileri artıracağız, kültürel, diplomatik, soylu erki ilişkileri başlatacağız. Bu ilgiler sonucunda de önyargıları sona erdireceğiz. Temas iki el bile kazanacak.

ERMENİSTAN, TÜRKİYE, AZERBAYCAN DA HALKI BIRLIKTE KAZANIR: Bu sınırın açılması tabiatıyla Ermenistan için faydalıdır. Sunma bir iki Ermenistan halkı kadar Türkiye’nin şark illeri üzere üstelik yarayışlı olacak. Buradan Türkiye’nin şarki illerindeki belediye başkanlarına, valilere, birlik yöneticilere, milletvekillerine çağrımdır. Bu konuda çıkı açıklamalar yapın. Hükümete yüklülük yapın. Bu sınırın açılmasının Kars’ın, Iğdır’ın, Ardahan’ın, Van’ın, Diyarbakır’ın üste limanlar üzerinden Trabzon ve Rize’nin kaderini değiştireceğine dayalı çağrılar yapın. Balkı ne bu büyüklüğünde verimsiz, Kars, Iğdır illet bu kadar hamhalat? Zira hemencek yanındaki Ermenistan ile cızık kapalı. Bu cızık açılırsa cemi nahiye halkları hep bu arada kazanacaktır. Savaşlarla bilcümle beraber kaybettik, sulh ile hep beraber kazanabiliriz. Ermenistan, Türkiye, Azerbaycan de halkı birlikte kazanır.

BÖLGEDE IRI OYUNCULAR VAR; İRAN, RUSYA…: Şöyle tıpkısı riskimiz var. Bunu Ermenistan’bile yaptığım temaslarda dahi gördüm. Maalesef sonuç dönemde yeniden tıpkısı çatışmalı proses içerisinde bu hal yolundayız amma çözümü uluslararaslaştırmak üzere bir sorunla da alın karşıyayız. Bölgede balaban oyuncalar var. İran, Rusya var. Serencam çatışmalardan sonradan Amerika Kurultay Başkanı Pelosi da oraya gitti. en üst sayın Paşinyan ve sayın Aliyev, Putin çağırdı, Soçi’da görüşmeler yaptılar. Iri güçlerin oyun sahasına döndü tekrar Kafkasya. Yavaş mücadeleleri var balaban güçlerin. Bu büyüklüğünde nazik güçler, bu bölgede zat çıkarları çerçevesinde taraflara çağrılarda bulunurlarsa bu sorunun çözümü zorlaşır.

GÜNEY KAFKASYA’DAHI BARIŞI SAĞLAYACAK AÇACAK MUTLULUK TÜRKİYE: Bu meseleyi bu büyüklüğünde uluslararasılaştırmamalıyız. Bunun için üstelik benzeri anahtar var. İki ahi umum barıştırılması amacıyla tıpkısı anahtar var. Açacak oyuncu Türkiye’dir. Güney Kafkasya’dahi barışı sağlayacak açacak talih Türkiye’dir. Ayrıksı ülkeler patırtı üzerinden kişi çıkarlarını koruyabilirken Türkiye ancak barış üzerinden aynı yarar sağlayabilir. Bu kazanım sadece Türkiye’nin değil, Azerbaycan’ın ve Ermenistan’ın olacaktır. Bu konuda Türkiye’deki umum aktörlere, hükümete, Cumhur Reisi’na çağrımdır; elkızı bu iki dargın ahi halkı barıştıralım. İki ülkeyi barıştıralım. Bu konuda bilcümle beraber ağirlik alalım. Bütün beraber kazanma zamanıdır. Ben Kafkaslar’de kalımlı sulh üzere Azerbaycan- Ermenistan barışı üzere ve Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci üzere temas çeşit sorumluluğu almaya hazırım. daha çok birlikte alacağım.”

“BARIŞ İÇİN KOŞULLAR AKILLICA”

Paylan, Ermenistan’ın normalleşme sürecine ilişik gazetecilerin yönelttiği soruya, “Bu iki sene önceki savaştan sonraları bire bir ateşkes anlaşması imzalandı. Daha sonradan sayın Aliyev, barış amacıyla beş kayıt ortaya koydu. Bunların genişlik önemlisi iki tarafın birbirlerinin yer bütünlüğünü kabul etmesiydi. Bu beş şartın beşini birlikte Paşinyan hükümeti akseptans etti. Hazar için esasen şerait uygun. Tarafların sadece masaya oturması gerekiyor. Adaletli bire bir barışa ulaşması gerekiyor” yanıtını verdi.

“ÇÖZÜM İSTEMEYENLER, ÇÖZÜMSÜZLÜK ÜZERİNDEN BÖLGEDEKİ HEGEMONYALARINI SÜRDÜRENLERDİR”

Paylan, “Cenup Kafkasya’birlikte hal istemeyenler bellidir. Çözüm istemeyenler, çözümsüzlük üzerinden bölgedeki hegemonyalarını sürdürenlerdir. Bu Rusya’dır balaban oranda. Çünkü çözümsüzlük konusunda bölgedeki hegemonyasını sürdürebilir. Biz ise fakat ve ancak hazar ile birlikte kamu halkları kazandıracak bire bir döneme geçebiliriz. Bu açıdan mademki kim çözümsüzlük başka güçlere kazandırıyor, hal ise bize, Ermenistan ve Azerbaycan halklarına kazandırıyorsa demincek tığ henüz fazla gravite almalıyız kim bu kilitli süreci açabilelim. Bu anlamda açacak mevki Türkiye’dir. Bizler bu anlamda daha çok kalin almalıyız” dedi.

“ERMENİSTAN’DA UYMAZLIK VAR”

Ermenistan’üstelik muhalefetin barışan inanmadığını tabir fail Paylan, bunun nedenine ilgilendiren sorulan soruya, “Sarkisyan, sakat Cumhurbaşkanı, aykırılık önderlerinden birisi. Bu konuda Ermenistan’birlikte bilge olan önyargıları dillendiriyor ihtilaf. Şu anda Azerbaycan’ın maksimalist talepleri ve Türkiye’nin bu konuda aşama atmakta yüreksiz davranması üstüne önyargılar maalesef Ermenistan kamuoyunda işlek… Türkiye’de bu sürece dair tehalüf bulunmayan. Bilcümle politik partiler, normalleşme sürecini destekliyor. Türkiye etap atmakta gayet rahat. Zira sistem Güney Kafkasya’da bütün politik partiler barışı istiyor. Ama Ermenistan’de aynı uymazlık, buna ilgili önyargılar var. Bu sürecin üstelik akamete uğrayacağına dair ayrımsız akıl var. Bu düşünceyi geriletmenin yolu konu değil icraattır. Demin çalışmalar ika zamanı” diye konuştu.