Yekpare dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını, ülkemizde birlikte etraflıca hissedildi. Yaşanan kayıplar toplumda iri yaralar açarken, salgına cebin civar safta uğraş fail sağlık çalışanlarında ise çokça henüz derin izler bıraktı.

TÜKENMİŞLİK VE ŞİDDET, BAĞIMLILIĞI ARTIRIYOR

Pandemi öncesinde evgin servis çalışanları özelinde yapılan bire bir araştırma, 2009-2019 yılları ortada bildirme bir iki 50 ahiret yolculuğu olduğunu gösteriyor. Araştırmayla ilgili BBC Türkçe’ye konuşan Doç. Dr. Keziban Uçar Karabulut; tükenmişlik, sağlıkçılara hüküm üzere tabiiyet nedeni olabilecek faktörlerin pandemi döneminde arttığını aktarıyor. Zımnında ahiret yolculuğu oranları pandemi dönemi ve sonrasında dahi artım gösterdi.

“BU BİR KANAYAN ACI”

Haziran 2022 ve Ilk Teşrin 2022 beyninde anestezi, müstacel servis ve okkalı bakım bölümlerinde çalışan genişlik birkaç 6 afiyet çalışanı elan ölü bulundu. Keyif profesyonelleri, iş şartlarının bu sorunu derinleştirdiği konusunda oydaş. Ev 2022’bile şiddetli düze zımnında hayatını kaybeden hemşire Emel Yüce’nin annesi, “Bu aynı kanayan şiddetli. Bu ayrımsız (mesleksel) maraz namına akseptans edilmeli. Bu rahatsızlığa neden olan esbap ise kilolu düzentileme koşulları…”

KISIK BAKIM VE ACİL SERVİS ÇALIŞANLARI MADDEYE HENÜZ YALIN KAT ULAŞIYOR

Afiyet çalışanları arasındaki anestezik tılsım bağımlılığı özellikle kırıcı bakımlar, evgin servislerde henüz hoşgörülü görülüyor. Uzmanlar, anestezik maddelere erişimin görece elan süssüz olduğu bu branşlarda daha fazla tabiiyet geliştirildiğini değerlendiriyor. Sakat Alkol ve Eroin Konu Bağımlıları Tedavi ve Araştırı Merkezi (AMATEM) Direktörü Prof. Dr. Nesrin Konuşkan, “Ne kadar ciliz benzeri maddeye erişebilirseniz, o büyüklüğünde çok onu tecrübe, kullanma ve sonraları de onun bağımlısı olma şansınız çok oluyor. Gönül tıpkı kere maddeyle karşı karşıya geldikten bilahare işimiz çok zorlaşıyor” diyor.

“SESLİ KONUŞULAMAYAN LAF”

Türkiye’bile afiyet çalışanları arasında anestezik yön bağımlılığının hangi kadar geniş olduğuna dayalı resmi veri bulunmuyor. Bu araştırı kapsamında konuşulan çok sayıda ehlihibre ise “ünlü konuşulamayan” bu sorunun giderek yaygınlaştığı görüşünde. BBC Türkçe’ye konuşan ilişkin bölümlerden sağlık profesyonelleri, bağımlılık dolayısıyla emek arkadaşlarını kaybettiklerini anlattı.

“NÖBETLERDE UYANIK KALABİLMEK İÇİN BU İLAÇLARA YÖNELİYORLAR”

BBC Türkçe’nin Ekim-Haziran 2022 ortada yaptığı iletişim araçları taraması, “anestezi, acil servis ya üstelik gösterişli bakım” branşlarında çalışan yeryüzü birkaç 6 afiyet çalışanın elan şüpheli bir şekilde hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor. Esenlik çalışanlarının imdi patika kaynaklı tükenmişlik sendromu cihetiyle ya de fiziksel ağrılarını gidermek, mufassal nöbetlerde bitirmiş kalabilmek ya bile sonrasında uyuyabilmek kabilinden fizyolojik ihtiyaçlarla anestezik ilaçlara yönelebildiği kaydediliyor.

“HİÇ BEKLEMEDİĞİM İNSANLAR BİLE KULLANIYOR”

Peki, sağlıkçıların anestezik bap bağımlılığı geliştirmesinin mesleki sebepleri ne? Benzeri sağlıkçı anestezik bir ilaca tabi olduktan sonra nasıl bindi alabilir? Hastaların tedavisinde geçer not anestezik ilaçlara erişimin kolaylığı, sağlıkçıların bağımlılığında kocaman aynı etkiye eş. Duyum Yitimi doktoru Hedef, anestezik ilaçları şüphesiz eroin amaçlı kullandığını anlatırken, hastanede “hiç beklemediği insanların birlikte” bu ilaçları denediğini, antrparantez faziletli bağımlılık geliştirdiğini anlatıyor: “Sonuçta bunlar sürekli kullandığın (anestezik) ajanlar, daim elinin altında… Evinde dahi duruyor cins. Tadını düşkünlük edip kullananlar üstelik oluyor.” Kasıt başlarda anestezik ilaçları kullanmaktan kaçındığını ancak değişik sağlıkçı arkadaşlarının kullandığını gördükten sonra kendisinin üstelik başladığını söylüyor.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Necmettin Ünal üstelik şöyle açıklıyor: “Temas dönem elimizin altında rastgele makule tılsım vardır. Bu ilaçların tıpkısı kısmı ise tabiiyet potansiyeli olan, uyutucu, afiyet verici ilaçlardır ki bunların başında narkotik/opioid dediğimiz ağrı kesici ve anestezik maddeler dirimsel. Bir Nice branşa göre bunlara ulaşımımız çok elan kolaydır. Çözümsüzlüklerin olabildiği bunaltıcı bire bir ruhsal gerilim ortamı ve bu çözümsüzlüklerde başvurabileceğiniz, geçici ilaç yerine görebileceğiniz ilaçlar…”

“HASTAYA VERİYORMUŞ GİBİ ALIP STOK YAPANLAR VAR”

ATUDER raporunda, bazı tabi sağlıkçıların hastalık ağrılarını gidermek için kullandıkları ilaçlara çabuk bir şekilde bağımlılık geliştirdiği kaydediliyor. Doç. Dr. Keziban Uçan Sıkıntı, “Bir tabi esenlik çalışanı, kendisine meri ilacın takkadak ağrısını kesip gevşemesine etmen olmasından sonraları bu ilaçlarla tanışmıştı” diyor.

Uzmanlara göre damardan geçer not anestezik ajanlar, ayrıksı uyuşturuculara göre çok henüz çabuk ve faziletli bir bağımlılık yaratıyor ve bu kapsam sağlıkçılar üzere az çok büyük tıpkı riziko. Prof. Ünal, “İlacı ayrımsız şekilde hastaya isabet kabilinden gösterip, esasta kendisi amacıyla stoklayan meslektaşlarımız oldu. Bire Bir kısmı sivri dozdan öldü, bir kısmı meslekten çıkartıldı” diyor.

“BİTMİŞ GİBİ HİSSEDİYORDUM”

Doktor Murat, “TUS kabil aynı sınava hazırlanırken uzun süre bunaltıcı bire bir hayat yaşadıysam, bu nitelik beni sonrasında eroin kullanmaya itiyor. Hayatıma nitelik katmam lazım kabilinden geliyor” diyor. Yaşamla ölüm beyninde anestezistlerin devreye girdiğini söyleyen Hekim Berke ise hayatındaki “ötede stres” sebebiyle anestezik yön kullanmaya başladığını söylüyor.

Genç doktor, hastalarına daim kullandığı anestezik maddeye duyduğu zaaf ve tükenmişlik sendromu birleştiğinde neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “Seçme zaman ayrımsız sürü hasta uyutuyorum amma hiçbirinin (ilacın) insandaki etkisini tamam bilmiyorum. Bazıları anestezi altındayken gülüyor, eğleniyor… Bu ilaçların insanlardaki etkisini gördükten bilahare çok merak ediyorsunuz. Ayrımsız tükenmişlik vardı üzerimde bilcümle o süreçte. Uzun süredir bunu hissediyordum. Münteha gibi hissediyordum. Beraber kullandığım sağlıkçı arkadaşlarımda bile bir sürecin olduğuna eminim.”

“ÇALIŞMA ŞARTLARININ EVET DE YERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR”

Tükenmişlik sendromu hareketli sağlık çalışanlarının anbean arttığını gözlemleyen Prof. Ünal, bulunan koşulların sağlıkçıların anestezik özellik kullanımını de artırabileceğini düşünüyor: “Bu kişilerin ilaçlara ulaşabilme şartlarının tamamen ortadan kaldıracak şekilde mücahede şartlarının evet da say yerlerinin değiştirilmesi gerekir.”

İLAÇLARIN DENETİMİ NASIL YAPILIYOR?

Olur, hastane envanterindeki ilaçların kötüye kullanılıp kullanılmadığı şüphesiz denetleniyor? Tıpkı hastaya uyuşturucu çıkar yol uygulandığında hangi tüpten birçok doz ve kim eliyle uygulandığı, bağlanmış tıpkı şekilde pusat altına alınıyor. Prof. Ünal, “Diyelim ki tıpkı ampulün yarısını kullandınız, artan diğer yarısı amacıyla imha tutanağı burulmak zorundasınız” diyor.

Ancak betik üstünde adına getirilen bu prosedürün, uygulamada gelişigüzel ant taharri edilemediği değerlendiriliyor. Bu sebeple uzmanlar, ilk ilk afiyet çalışanlarını husus kullanımına götüren hırçın koşullarının ortadan kaldırılması gerektiğini savunuyor. Hekim Misyon ise özel hastanelerde bu ilaçlara “para” gözüyle bakıldığı amacıyla denetimlerinin üstelik elan allahsız olduğunu ama ihtişam hastanelerinde bu ilaçların kötüye kullanımını izleme etmenin zorlaştığını düşünüyor.

“YAKALANAN DOKTORLUKTAN MEN EDİLİYOR”

Hekim Berke’ye göre birlikte hastaneden esrar amaçlı anestezik reçete icat etmek, “sokaktan” metal realizasyon etmekten “elan güvenli” olabiliyor: “Iyileştiren tıpkı uyuşturucuyla dışarıdan alınan esrar beyninde nitelik farkı var. Hastanedeki anestezik maddeler, derman şirketlerinin laboratuvarlarda ürettikleri, yüzde beniz artağan mahsulat. Dışarıdan aldığınızda kullandığınız husus ise tıfıl birisinin yetiştirdiği veya yapmaya çalıştığı şey. Hastaneden alındığı üzere torbacı vb. gibi tek ara bulucu bulunmayan, henüz emniyetli geliyor. Ancak hastanede yakalanırsanız, doktorluktan men ediliyorsunuz.”