Diyarbakır Surlar’nın kökü kazıldı
Diyarbakır Surlarına dayalı bakir bilgiler ortaya imdi, surlar kayaç temel taşı ortaya çıkartılarak düz yazı edildiği belirlendi
Diyarbakır’daki kazılar serencam veriyor, surlara dayalı bilgiler şaşırtıyor
DİYARBAKIR Diyarbakır’ın 5 bin yıllık surlarının sırrı araştırıldıkça eskimemiş gelişmeler ortaya çıkıyor. Dicle Üniversitesi Müzakere ve Dizayn Fakültesi Dekanı ile Amida Höyük Artuklu Sarayı Kazı Başkanı Prof. Dr. İrfan Şans ve ekibi, yaptıkları kazılarla surların üzerine mensur edildiği kayalık zemine ulaşıldı.
Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Büyük Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlılar’ın de aralarında vadi aldığı birçok medeniyete aile sahipliği yapan Diyarbakır’ın kalıp Sur ilçesindeki çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle, Dicle Üniversitesi Musahabe ve Dizayn Fakültesi Dekanı ve Amida Höyük Artıklı Sarayı Hafriyat Başkanı Prof. Dr. İrfan Nasip başkanlığında planlı kazılar devam ediyor.
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde vadi düz 5 bin yıllık Diyarbakır surlarının lacerem tıpkı mühendislikle mensur edildiğini ortaya çıkartmak amacıyla himmet başlatıldı. Uzunluğu 5 bin 200 metre, yüksekliği 8 ila 22 metre arasında olan ve kalınlığı 5 metreye kadar vasıl surların diplerinin beş altı noktasına araştırma üzere etüt çukuru açan Prof. Dr. Şans öncülüğünde ekibi, surların kayalı zemine inşa edildiğini yaptığı kazılar ve ulaştığı izlerle belirledi.
“Nakıs 3.30 santimetreye büyüklüğünde indik ve kayalık zemine ulaştık”
Serencam iki yıldır Artuklu Sarayı’nın kazısı yanı sıra diğer müştemilatları olan yerlerde de saraya çıkan yolda geçen sene sur dibinde hafriyat yaptıklarını anımsatan Şans, bu yılda Küçümseme Meydanı’nda tıpkısı sondaj çalışması yaptıklarını tabir etti.
“Yaptığımız kazı çalışmalarında haddinden fazla ilginç veriler ile karşılaşıyoruz” diyen Yıldız, “Gerçekte bozuk ezberler değişmeye başlıyor. Geçen yıl muhtemelen bölgelerde 2 metre 80 santime büyüklüğünde talih dibinde toprakları almıştık. Uğur’un zeminine, surun asıl seviyesine evet yerlerde ulaşmaya çalışmıştık. Bu yılda Kortej Meydanı adına adlandırdığımız alansa yaptığımız istikşaf çalışmalarında eksi 3.30 santimetreye kadar indik ve kayalık zemine ulaştık. Kayalık zemine ulaşana büyüklüğünde bile değişik verilerle dahi karşılaştık. Anladık ki aslında Diyarbakır Surlarının temelleri doğrudan kayalık zemine oturtulmuş” dedi.
“Kayalıkların aslında birer antik taş ocağı olduğunu görüyoruz”
Kayalık zemine ulaşılana kadar surun temelleri kazılmaya devam edildiği değerlendirmesinde mevcut Prof. Dr. Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Surların temelleri yaklaşık yerine 2 ile 2,5 metre ortada değişiyor. Ilginç olan bilgilerden biri da o kayalık zeminde surun oturduğu alan dışındaki alanlarda hem sabık yıl ki kazılarda, hem bu sene kim kazılarda bu netleşmiş oldu. Oradan dahi kayalardan taş kesilip surlarda kullanılmıştır. Lüzumlu İçkale’birlikte Hz. Süleyman Camii’nin bulunduğu alanın karşısındaki kayalıklarda, gerek Fiskaya’daki kayalıklara baktığımız ahit, lüzum ise Ego-u Sen’daki kayalıklara baktığımız ant bu kayalıkların esasen birer antik taş ocağı olduğunu görüyoruz.”
“Bize bilcümle şu anlatılırdı. Diyarbakır Surları’nın taşları Karacadağ’dan getirildiği ve kullanıldığı” sözlerine değinen Felek, “Bizde bütün şunu düşünürdük. O günkü şartlarda bu kadar taş lacerem namına oradan buraya getirilir. Tıpkısı zamanda haddinden fazla masraflıydı. Hem kazılarda sâdır veriler, Hem çevrede bariz gözle gördüğümüz verilerden Diyarbakır Surları’nın taşlarının tamamıyla surların düz yazı edildiği alanlardan kesilerek, kayalıklardan elde edilerek yapıldığı anlaşılıyor” şeklinde konuştu.
Sonuç zamanlarda Diyarbakır Surları’yla ilişkin efsaneler artmaya başladığını kaydeden Şans, “Bunlarda bilgi kirliliğine sefer açıyor. Tarihçilerin bu konuda efsanelere binaen vukuf kirliliği vermesi çok dokunaklı benzeri şeydir. Kazılarda da çıkan verilerde kemiksiz tıpkısı şekilde anlaşılıyor ki, Diyarbakır Surları, kayalık destek izlem edilerek inşa edilmiş. Fiziksel şartlar, defans göz uğrunda bulundurularak surlar düz yazı edilmiş ve bu traksiyon ortaya çıkmıştır. Tığ, hemen bugünkü civar görülerimizden yola çıkarak Koruyucu Balığına benzetiyoruz. Surların Kalkan Balığı şeklinde rapor edilmesi tamamen bire bir efsanedir. Hakeza tıpkı husus yoktur” ifadelerine kayran verdi.
Sondaj çukuru yapılan kayran, zeminin ortaya çıkartılması ve lazım adımların önceki etapta tamamlanmasıyla kapatıldı.
