41 madencinin öldüğü ocağın kuyu vincini kuran mütekait madenci: “Facianın olduğu akşam sabaha kadar ağladım”

41 madencinin öldüğü ocağın kuyu vincini kuran zahmetli madenci: “Facianın olduğu şeb sabaha büyüklüğünde ağladım”

Zahmetli madenci Ahmet Kurt:

“1992 Kozlu faciasında cesetlere eyyam sonradan ulaşılabildi, Amasra’da 18 saatte çıkartıldı”

“Almanlardan öğrendiğimi hayatım süresince bilcümle uyguladım, evvel inanma”

ZONGULDAK – Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 beyaz zehir işçisinin hayatını kaybettiği eroin ocağının yıllar ilk ekibiyle kuyu vincini kuran zahmetli madenci Ahmet Kurt, “Facianın olduğu şeb sabaha büyüklüğünde ağladım” dedi. 1992 yılındaki Kozlu faciasında işçilerin cansız bedenlerine günler sonra ulaşılabildiğini hatırlatan Aldanmaz, “Amasra’daki faciada çiplerin baretlerine asılmış olması işçilere çabuk ulaşılmasını sağladı” diye konuştu.

Zonguldak’ta kıpırdak 68 yaşındaki emekli madenci Ahmet Kurt, Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişik maden ocaklarında galeri küşat, kuyu vinçlerinin kurulumu kabil heybetli görevlerde vadi aldı. Amasra’de 41 eroin işçisinin hayatını kaybettiği facianın yaşandığı kuyunun vinçlerini bile yıllar önceki ekibiyle alay malay kurduğunu anlatan Ahmet Aldanmaz, kıyamet gecesi yaşadıklarını İhlas Bili Ajansı’na anlattı. Amasra faciasında hayatını kaybeden beyaz zehir işçilerine Allah’tan yağmur dileyen Ahmet Aldanmaz, “Şu anda haddinden fazla büyük tıpkısı acımız var. Geçmişe bakarsak çok teessürat çektik. Amasra kuyusunun evvel başlangıcında oraya İngiliz vincini, direksiyon vincini ben ve ekibim bu arada kurduk. O kuyu ilk bizim eserimizdi başlangıcı. Şu kötü, bilin ki haddinden fazla üzüldüm. O akşam televizyona bakarak olduğum yerde ağladım. Mecmu madenci şehitlerine Allah’tan rahmet diliyorum. Ailelerine çıdam diliyorum” diyerek konuştu.

Mühendislere davet: “Gaz sızıntısı bu bölgedeki damarlarda çoktur, geçmiş taharri yapın”

Zonguldak beyaz zehir havzasında çalıştığı yıllarda maden mühendislerinin vardiyaları yerinde devralarak işini yaptığını anlatan Kurt, Almanlar’dan öğrendiği birçok beceri bilgiyi üstelik uyguladığını anlattı. Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişik eroin ocaklarından zor olduktan sonradan isticar usulüyle kömür çıkartan hususi şirketlerde işletme müdürlüğü görevi birlikte eden Aldanmaz, “Allah’a şükür yegâne hareket kazası yaşamadan bugünlere geldik” diye o günleri anlattı.

Maden mühendislerine çağrıda bulunarak “İlk evvel sunma beş altı 60 metre istikşaf yapın” diyen Kurt, şunları söyledi:

“Beyaz Zehir mühendisleri bizimle beraber ocağa inerdi, bizimle bu arada giyinirlerdi. Vardiyanın ikinci mühendisi gelmeden ocaktan çıkmazlardı. Zira mühendis mühendise tasdik ederdi işi. Seçme ant durumunda terk etmek çalışanlar üzere üstelik haddinden fazla faydalıdır. Şurası söylüyorum. Birçok grizular meydana geldi. Kandilli Armutçuk, Gelik, Karadon kuyu dibi elan önceki grizu patlamıştı. O grizu patlayan bölgeye tığ kuyu ve galeri sürdük. Almanlar bize ‘Önünü ortada olmaksızın gitmeyeceksin’ derlerdi. Önümüzü gidermek ne demektir? Ihvan gidecek olduğunuz galeri, sürecek olduğunuz lağımlara evvel önceki genişlik bir iki 60 metre tetebbu yapın. Önünüzü görün. Ondan sonraları galeride işe başlayın. Kömürde de budur. Kömürlerde ilenme, mesafe, doğal gaz sızıntısı, birikintisi mümkün. Sondajınızı yapın. O sondaj deliklerinde tığ Almanlarla çalışırken ego ocakta kaynakçılık üstelik yaptım. Amma bunu yaparken havalandırma haddinden fazla iyiydi. Buna karşın grizuölçer boğazımdan düşmezdi. Muayene yapıldığı ant galerilere o galerilerin deliklerinden gelen doğal gaz sızıntılarını ölçerdik. Yüzde 1, 2, 3, 4 ve 5’e çıktığı ant sunma büyük coşkunluk. Yüzdelik 3’e çıktığı ahit geriye çekilirdik. Onun amacıyla doğal gaz sızıntısı bizim damarlarımıza bu bölgede çoktur. Onun amacıyla işçiyi ayakta dahil olsun, galeride dahil olsun grizu kontrolü yapılmadan, tedbir alınmadan kullanmak çokça sakıncalıdır. Geçmiş güvenlik. Inanma olduğu yerde kaza olanaksız. Güvenlik olduğu yerde çoluk çocuk ağlamaz.”

Milli Siper Kanunu’na dayanılarak 1940’ta getirilen ikinci hareket mükellefiyetiyle İkinci Dünya Savaşı’nın amil olduğu güçlüklerin aşılması üzere Zonguldak havzasında yaşayanlara maden ocaklarında iş zorunluluğu getirildiğini ve o dönüş dönem yüzü gıyaben tokmaklarla galeri açan, kömür kazan işçilerin barınma ve tagaddi ihtiyacının bata çıka sağlandığı ocaklarda hayatlarını kaybettiğini söyleyen Kurt, dedesinin yaşadıklarını anlattı. Aldanmaz, “Zonguldak’ta 1960’lı yıllardan geçmiş yükümlülük zamanlarında burada vaktiyle merhum dedem Kozlu’bile Fransızlarla çalıştı. Hep işçiyi zorla ocağa sokarlardı. Askerliğini sistem Zonguldak’ta yapardı. Hep işçiyi toplarlardı. Ağırlık şartlarda yaparlardı. Lağımlar tokmak gücüyle, burguyu elle çevirerek ocaklarda galeriler sürüldü. Çokça edisyon şartlarda çalıştılar. Dedem İncirharmanı’nda, bitten pireden işçiler çalışmayı yapamazlardı. Ocağa indikleri ahit kaşınırlardı. Doğal Gaz döküp yatakları yaktıklarını söylediler” dedi.

“Ocaktan suyu rezerv yanan cesetlere baretlerindeki numaralardan ulaşıldı”

1992 yılında Kozlu’de 263 beyaz zehir işçisinin yaşamını yitirdiği grizu patlamasında maden ocağındaki ateş zımnında günlerce cesetlere ulaşılamadığını hatırlatan Aldanmaz, yanan işçilerin cesetlerine baretlerindeki numaralarından ulaşıldığını söyledi. Aldanmaz, söz konusu eroin kazasıyla ilişik, “Tulumbaları Kozlu’ya kurduk. Su çekildikten sonra cesetler alındı. Pespaye beş on cesetlerimiz kaldı. Onlar aldığı antlaşma de çürümeye dönmüştü. Aile yandığı amacıyla çıkamadılar. Tonluk vagonlar bağların arasına girdi” diye konuştu.

“Amasra’dahi 18 saatte cesetlere ulaşıldı”

Amasra’dahi 18 saatlik müddet içerisinde işçilerin tamamına ulaşılarak kontrol ve kurtarma çalışmaların tamamlandığını anlatan Ahmet Aldanmaz, mukaddema yaşanan grizularda cesetlere çok zaman sonradan ulaşılabildiğini hatırlattı. Kurt, “Mükellef zamanında ağırlık şartlarda çalışmak vardı. Gündeş teknolojide benzeri insana vurmak çokça olağan. O işçilerimizin üstünde yonga olmasaydı bu kadar er onlara ulaşamazlardı. İşçinin nerede olduğunu göremeyeceklerdi. İşte bu uygulayım bilimi. O gazı de orada görmeleri lazımdı. Bunlar uygulayım bilimi. Amasra’bile geberik sayısı haddinden fazla ama patlamada ölülere yankılanmak da tahakküm. Kozlu kuyusunda, Karadon kuyusunda patlayan grizularda hangi kadar devir sonra cesetler makbuz. Çürümeye dönmüş. Bu uygulayım bilimi olsaydı o kadar bekler miydi? Çiplerin baretlerine asma olması işçilere tez ulaşılmasını sağladı. Herhangi Bir ahit amacıyla teknoloji faydalıdır. Teknolojiyi kullanacaksın” diye konuştu.

3 Mart 1992 tarihinde TTK’ya ait Kozlu beyaz zehir ocağında meydana gelen zincirleme grizu patlamalarında 263 beyaz zehir işçisi yaşamını yitirmiş ve yerin metrelerce altında sâdır yangının taharri altına alınamaması, katlarda yaşanan göçükler nedeniyle ev satıh açıklıklarından kapatılmıştı. 26 Mart 1992 tarihinde tekrar açılan eş, yangının baştan alevlenmesi konusunda yeniden kapatılmıştı. Acun madencilik tarihinin bildirme nazik kazalarından biri olan faciada ölen işçilerden 147’sinin donmuş bedeni yangınlar dolayısıyla eyyam sonraları gruplar halinde çıkarılabilmiş, akarsu basılan ocakta küsurat sonuç 2 işçinin donmuş bedeni ise yekpare 5 sene sonraları 1997 yılının mayıs ayında çıkartılabilmişti. Tıpkısı değişik grizu faciası ise 7 Mart 1983’te 103 işçinin yaşamını yitirdiği Armutçuk’taki maden ocağında yaşanmıştı.

Share: