ŞANLIURFA/IĞDIR – Mevsimlik tarım işçileri “Savsaklamak Parası İçin” Türkiye’yi dolaşıyor (1)

Sezonluk ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir yanında karşı teri dökerek üretime yardım sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta ülke ekonomisine majör katkıda mevcut Maşrık ve Güneydoğu Rum kentleri, kayırıcı gücüyle da üretime destek veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü tam saha alan Şanlıurfa’birlikte bile bazen aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda karı dahi evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Ordu’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin ciharıyek köşesine anbean toprak ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, kayısı, karpuz, şeker hastalığı pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, günâşık, domates, elma, üzüm ve fındık kadar ürünlerin hasat veya çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda site yaşamı ve teknolojiden ırak varagelmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri amacıyla çokça ölçüsüz gören tarım işçilerinin bu hayat koşullarından çocukları da etkileniyor. Kavurucu hamam altında günde arada bir 12 saat hizmet etmek zorunda küsurat ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonradan şehir değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, ayrıca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her yıl karı ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, arkası sıra yerfıstığı hasadı için Osmaniye’ye, soğan hasadı üzere Amik Ovası’na, hububat, çükündür, nohut ve kumpir hasadı için İç Anadolu’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, kayısı hasadı için Malatya’ya ardından fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın geçmiş ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan tarım işçilerine, alelumum çocukları bile haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde çadır veya konteynerlerde küsurat işçilerin ağızlarından sâdır eş meze ise “Ekmek parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, akıbet yıllarda Antalya ve Mersin’e da seralarda çalışmak için gidiyor.

“Türkiye’dahi 2 milyona mümasil mevsimlik seyyah ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Haber Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Lehçe Coğrafya Esas Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, sezonluk tarım işçiliği ve barhana üzerine mufassal yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin hisse senedi gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimsel ekincilik işçisi gücünden karşılandığını belirten Fakül, “Türkiye’üstelik istihdam edilen tahminî 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe düz almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik gezgin ekincilik işçileri oluşturuyor.” dedi.

Fakül, mevsimsel seyyah ekincilik işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kendi yöresinde ama evini ayrılma ederek zamanının balaban aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Ötekisi ise ailesiyle iklim dışına çıkanlar ki bu koskocaman benzeri sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını öz evleri ve illeri dışında eylemek amacıyla yola çıkarlar. Çabucak bir yöreye bile gitmezler cümbüşlü ayrımsız yaşam sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya daha sonraları Karadeniz’e fındığa, İç Küçük Asya’birlikte şekerpancarına, Çukurova’bile pamuğa, Akdeniz’da narenciyeye, Ege’da ise üzüme masarif. Yani yılın az daha iri aynı kısmını kendi hayat alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Mevsimlik gezgin ekincilik işçilerinin değme sene okullar kapanmadan parçalanmamış eş fertleriyle bulundukları yeri infirak ettiklerini söyleyen Puan, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilgilendiren net tıpkısı marifet bulunmamaktadır fakat pandemiyle gelişigüzel sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’birlikte diyar dışına çıkmak zorunda kalan mevsimlik ekincilik işçileri pandemiden muaf tutuldu ve izin alarak el dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında de bire bir azalma oldu, yani rahatsız olanlar o anda Kovid-19 olanlar aynı kısmı gidemedi ama buna rağmen 2020’da resmi izin alarak Şanlıurfa dışına çıkan eş sayısı 27 bin civarındadır. Mecmu karı fertleri dahil edildiğinde ortaya sâdır resim 160-170 bin tarım işçisine mukabele ediyor. Şanlıurfa’de parçalanmamış sülale fertleri dahil edildiğinde hep sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite tıpkısı yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Puan, Türkiye genelinde mevsimsel ekincilik işçisi üstüne alıcı ve verici bölgelerin kilitsiz küreksiz ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Genişlik çokça Maşrık ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yeryüzü fazla mevsimsel tarım işçisinin olduğu toprak adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi’nde üstelik olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimsel ekincilik işçisi düz bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Rum şekerpancarı, Çukurova pamuk ve değişik sebzeler, Ege’da üzüm kabil mahsulat… Kafile veren ve alan bölgelerde böyle bire bir mobilizasyon var. Yani mobilite tıpkı yaşamdan bahsediyoruz. Ümranlı ülkelerde mevsimlik ekincilik işçisi mobilizasyona geçerken çok kaba ve kemiksiz tıpkı şekilde dallar dahil edilmez amma Türkiye’dahi çok ayan ve net tıpkısı şekilde sülale fertleri bütünü karışma edilir. Yani daha kapanmadan füru okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’üstelik 5-6 milyon dirilik ekincilik sektöründe çalışırken, hem mahalli hem seyyar namına bakıldığında 2 milyona yakın bir sezonluk tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip il de Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar efdal olması kıytırık düşündürücüdür. Çünkü ekincilik potansiyelinin yer erdemli olduğu illerden biri.”

Seyyar ekincilik işçilerinin say takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan kalkışmak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya revan gezici tarım işçileri, umum yılı neredeyse memleketlerinin dışında fiilen geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan sezonluk tarım işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye’nin ciharıyek yanına işçi gidiyor.

Gezmen tarım işçilerinin mücahede takvimi ise şöyle:

Ocak: Karpuz fidesi ekimi (Adana)

Şubat: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Mersin Ağacı)

April: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker hastalığı pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-budala (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Lamba Karpuzu, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Gündöndü, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Mersin), enginar (Sakarya), kayısı (Manisa), kayısı, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve salatalık (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Sarıerik (Malatya), hububat (Konya), göveri ve meyve (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), narenciye (Adana-Mersin), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), günâşık, domates (Kayseri), nohut, günebakan, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), lamba karpuzu-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), günâşık (Bursa), zayıf fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik ayçiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), salatalık, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Gün Çiçeği (Balkı), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, sıska fasulye (Bitlis), darı, pancar, ayçiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), belde gündöndü (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin Ağacı-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), canlı fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), ayçiçeği (Muş), kumpir (Teşrinievvel), akdarı, gün çiçeği, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), pancar (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Kasım: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), akdarı (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)

Açıklık: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydın), marul tuhaf şeş (Bilecik)



Share: