James Gallagher, BBC Esenlik ve Bili Muhabiri

Oxford Üniversitesi’nden bilgi insanları “devrimsel” potansiyele eş tıpkısı sıtma aşısı geliştirdiklerini açıkladılar.

Deneylerde ölümsek hastalığa cebin yüzde 80’e varan himaye sağladığı tamlanan aşının önümüzdeki yıl piyasaya sunulması bekleniyor.

Bilim insanları, aşının maliyetinin düşük olduğunu ve halihazırda yılda 100 milyon dozdan çok üretilmesi amacıyla anlaşmaya varıldığını açıkladı.

Sıtmaya serencam atfetmek amacıyla icraat yürüteç Malaria No More ünlü yardım kuruluşu, bu gelişmeyle gelişigüzel çocukların sıtmadan ölümünün “yaşadığımız dönemde” serencam bulabileceğini açıkladı.

Sivrisinekler yoluyla yayılan sıtma paraziti, olağanüstü karmaşık ve anlaşılması tahakküm olduğu üzere etkin aşıların geliştirilmesi benzeri yüzyıldan ince devir aldı.

Sonsuz debi halindeki bu hedefin vücudun ortamında suret değiştirmesi bağışıklık geliştirilmesini zorlaştırıyor.

Dünya Keyif Örgütü (WHO), ilaç şirketi GSK yoluyla geliştirilen ilk ısıtma aşısının Afrika’da kullanılması için güzeşte sene tarihi tıpkı kadem atmıştı.

Ancak Oxford ekibi, geliştirdikleri aşının daha deli dolu olduğunu ve çok henüz büyük ölçekte üretilebileceğini sav ediyor.

Lancet Bulaşan Emraz dergisinde yayımlanan sonuçlara bakarak, Burkina Faso’nun Nanoro bölgesinde 409 yavru üzerinde yapılan deneyler, aşının üç mir ??ve bire bir sene sonraları yapılan tıpkı hatırlatıcı dozunun sıtmaya alın yüzde 80’e varan esirgeme sağladığını ortaya çıkardı.

Hastalık bu büyüklüğünde canlı?

Başarıya vasıl ısıtma aşısı Prof Katie Ewer’in Oxford Üniversitesi’nde üstünde çalıştığı 14’üncü aşı.

Ewer, BBC’ye verdiği demeçte bu noktaya gelmelerinin “emniyetsiz derecede sevinme verici” olduğunu ve “bu aşının piyasaya sürülmesi halinde dünyayı tahvil potansiyeline cemaat olduğunu” söyledi.

GSK yoluyla geliştirilen onaylı telkih, Oxford’da geliştirilen aşıyla benzerlikler taşıyor.

Her ikisi da paraziti karaciğere ulaşmadan geçmiş yakalayarak parazitin hayat döngüsünün geçmiş aşamasını hedefliyor ve vücutta bindi oluşturuyor.

Aşılarda, teshin parazitinden ve hepatit B virüsünden alınan proteinlerin tıpkısı kombinasyonu kullanılıyor fakat Oxford’un versiyonundaki ısıtma proteini oranı elan yüksek.

Ekip, bu özelliğin bağışıklık sisteminin hepatit hesabına sıtmaya odaklanmasına yardımcı olduğunu düşünüyor.

Imperial College London’da geçici hastalık epidemiyolojisi başkanı Prof Azra Ghani, tecrübe sonuçlarının kıvançla karşılandığını fakat aşının sıtmayla kapsamlı mücadelede kullanılabilmesinin finansal köken gerektireceği konusunda uyardı.

Prof Ghani, “Bu yatırım olmadan, sıtma üzerine akıbet on yılda elde edilen kazanımları kaybetme ve hastalığın yeniden yükselişe geçmesi riskini alıyoruz.” dedi.

‘Maliyeti beş altı dolar’

Oxford Üniversitesi Jenner Enstitüsü müdürü Prof Adrian Hill, “Bu verilerin, sıtma aşısı alanındaki sunma liyakatli veriler olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Ekip, önümüzdeki beş altı hafta süresince aşılarının onaylama sürecini başlatacak fakat sonuncu değişmeyen, 4 bin 800 yavru üzerinde sene bitmeden yapılacak elan şümullü denemenin sonuçlarına mecbur olacak.

Dünyanın genişlik balaban telkih üreticisi Hindistan Serum Enstitüsü, yılda 100 milyon dozdan aşkın istihsal düzenlemek üzere şimdiden sıraya girdi.

Prof. Hill, R21 adı sunulan aşının “beş altı dolara” dünyalık olacağını ve “sıtma hastalığının azgın yükünü iri ölçüde azaltabileceğini” söyledi.

Hill, aşının önümüzdeki yıl sonuna kadar kullanıma sunularak avlu kurtarmaya başlamasını umduklarını söylüyor.

Binlerce yıldır insanlığın karşılaştığı en büyük sorunlardan biri olan sıtma ekseriyetle bebeklerin yaşamını gözdağı ediyor.

Akak fileleri ve böcü öldürücüler kabilinden önlemlere rağmen çor hala yılda 400 binden fazla insanı öldürüyor.