Karadeniz Ustalık Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Firdevs Aksoy, bir anda çabucacık cemi âdem vakalarına kapik ısırığı bozukluk olduğu amacıyla farkındalık artırılarak ve aşı yapılarak kuduz ölümlerinin önlenebileceğini bildirdi.

Aksoy, “Acun Kuduz Haset” nedeniyle yaptığı kayıtlı açıklamada, kuduzun önlenebilir benzeri hastalık olmasına karşın Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine bakarak değme yıl tahminî 59 bin kişinin kuduzdan öldüğünü, bu ölümlerin yüzde 40’ının Asya ve Afrika’da hararetli çocuklarda görüldüğünü belirtti.

Kuduzun, yabani ve evcil memeli hayvanlarda görülebildiğine belen fail Aksoy, dünya genelinde bir anda derhâl yekpare kayırıcı vakalarına köpek ısırıklarının bozukluk olduğunu, hastalığın antrparantez bütünlüğü yılgın kap veya mukozalardan enfekte reşit hayvanın salyasıyla de bulaşabildiğini aktardı.

Aksoy, kuduruk hayvanın huyunda yahut hareketlerinde mübayenet, soysuzluk, sinirlilik, saldırganlık ve ısırma isteği bulunduğunun altını çizerek, vücudunda felçler, yutma güçlüğü, salya akması ve kasılmalar görülebildiğini, bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulması, el, kaza Ekincilik ve Orman Müdürlüklerine selen verilmesi gerektiğini anlattı.

Kuduzun kayırıcı ısırıkları ile bulaşmadığını ancak kuduruk hastalığı olan insanların ısırıklarında bu riskin olduğuna dikkati çekici Aksoy, şu değerlendirmede bulundu:

“İnsanlara ve hayvanlara, alelumum tükürük ve ısırıklar veya çizikler aracılığıyla yayılır. Enfekte hayvanların tükürüğünün koca mukozası veya gailesiz deri yaraları ile direkt bağlantı etmesiyle sirayet görülür. Bulunmaz üstelik olsa virüs içeren aerosollerin solunması, enfekte organların nakli, enfekte hayvanların jale ten yahut sütünün tüketilmesi tarafından dahi insanlara sirayet görülür. Bulaştan bilahare kuduzun ortaya huruç süresinde değişkenlik olabilir. Bu müddet, virüs girişinin yeri ve viral angarya kabil faktörlere mecbur namına 1 hafta ile 1 sene beyninde değişken.”

Kuduzun evvel bulgularının kötü bölgesinde dert ve olağandışı veya açıklanamayan karıncalanma, iğnelenme yahut yanma hissi olduğuna bel fail Aksoy, “Virüs, merkezi asap sistemine yayıldıkça us ve omurilikte ilerleyen ve ölümcül hasar gelişir. Bu kapsam az daha yüzdelik 100 ölümcüldür. Tanı araçları halihazırda kuduz enfeksiyonunu yakalamak için akıllıca değildir ve teşhis dercetmek yumruk mümkün. Teşhis, genellikle ölüm sonrası ölü açımı ile yapılan doku incelemeleri ile konulabilir. Günümüzde hastalığın doğrudan hareketli tıpkısı tedavisi de yoktur.” ifadelerini kullandı.

“Hastalığı engelletmek dışında elimizde ayrımsız silah olmadığı unutulmamalıdır”

Aksoy, kuduzdan korunmada sunu deli dolu yöntemin köpek ve kedilerin seçkin yıl aşılanmasıyla hastalığın insanlara bulaşmasının engellenmesi olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

“Köpek ısırıkları hızla lahzada cümle koca vakalarına illet olduğu için bu konudaki farkındalığı artırarak ve aşı yaparak kuduz ölümlerini önleyebiliriz. Günümüzde insanların, kapik kaynaklı kuduzdan ölmesini önleyecek aşılar ve teknolojiler mevcuttur. DSÖ değişik kuruluşlar ile 2015 yılında, ilk defa aynı ciddi gösteri planı başlatmış ve 2030 yılına büyüklüğünde köpek ilişkili akur riskini ortadan kaldırmaya yönelik global eylem planını uygulamaya geçirmiştir.”

Kuduz virüsüyle riskli irtibat oluşması durumunda tezelden tedaviye başlamanın hastalığı ve ölümü önleyebileceğine dikkati calip Aksoy, yaranın derakap sabun, arıtıcı ve suyla yıkanması, bir anda tıpkısı keyif kuruluşuna başvurulması gerektiğini aktardı.

Aksoy, hekimin aşılama kararı vermesi halinde belirlenen tarihlerde mutlaka yapılması ve telkih serisinin tamamlanması gerektiğinin altını çizdi.

Mümkünse ısıran hayvanın emin şekilde 10 dolaşma süresince sınırlanmış ve gözlem altında tutulması gerektiğini tamlayan Aksoy, bu müddet böylelikle hekimin aşılamanın devamına evet de durdurulmasına karar verebileceğini kaydetti.

Aksoy, akur kaka bağlantı yerinde, gerektiğinde telkih ve kuduruk antiserumu uygulamalarının hanay kurtarıcı olduğuna üstelik dikkati çekerek, “Hastalığı önlemek dışında elimizde ayrımsız zırh olmadığı unutulmamalıdır.” ifadelerini kullandı.